Το κλεφτοψώμ΄ Ο κ. Βασίλης Ποριάζης, ιδρυτής και διευθυντής του λαογραφικού μουσείο Λήμνου, μας ξεναγεί,με τη φίλη μου Ντίνα και μας δείχνει το νυφικό κρεβάτι. Στο πλεκτό μαξιλάρι, για μοτίβο, πλέκουν ευχές για το ζευγάρι.
Ο γάμος στη Λήμνο
Οι ετοιμασίες για το γάμο κρατάνε κι εδώ μια βδομάδα. Την Πέμπτη, πριν την Κυριακή του γάμου, η μητέρα της νύφης και φίλες της, ζυμώνουν τα ψωμιά για το τραπέζι και μαζί ένα ιδιαίτερο, αρωματικό ψωμί, το κλεφτοψώμ( ι ) ή μικρά ψωμάκια που τα λένε καλέσματα.
Νέοι και νέες πάνε στον φούρνο, κλέβουν, δήθεν τα ψωμάκια και τα μοιράζουν στα σπίτια για προσκλητήρια ή αν είναι ένα ψωμί, το κλέβει μια γειτόνισσα και προσφέρει από ένα κομμάτι, καλώντας στο γάμο. Σήμερα στέλνουν μοντέρνα προσκλητήρια.
Συνηθίζεται,όμως, το κλεφτοψώμ΄ όπως το προφέρουν, να το φτιάχνουν την παραμονή του γάμου,.
Σάββατο βράδυ. Πηγαίνουν τα δώρα στη νύφη και όταν αρχίσει ο χορός, παίρνει μια παντρεμένη γυναίκα, που να ζει ο άντρας της, το δίσκο με το κλεφτοψώμι στο κεφάλι της, πάνω σε κόκκινο μαντήλι, και σέρνει το χορό. Στο κέντρο του ψωμιού βάζουν 3 κόκκινα γαρύφαλλα.
Στο τέλος του χορού, το κόβουν κομμάτια.
Μια κοπέλα κρατάει το δίσκο με τα κομμάτια του ψωμιού και μια άλλη ένα μπολ με μέλι. Καθένας παίρνει ένα κομμάτι, το βουτάει στο μέλι και εύχεται να είναι γλυκιά η ζωή του νέου ζευγαριού.
Τα τραγούδια που τραγουδούν στο χορό, είναι παινέματα για τον γαμπρό, την νύφη και τους συγγενείς.
Μερικοί στίχοι είναι οι ακόλουθοι:
Ήρθε η ώρα η καλή, καλή κι ευλογημένη
να παρ΄ αυτός την πέρδικα, να ζουν ευτυχισμένοι.
Ωραία που ΄ναι η νύφη μας, ωραία τα προικιά της,
Ωραία κι η παρέα της που κάνει τη χαρά της.
Τρία γαρύφαλλα ανοιχτά καρσί* στην τραμουντάνα,
τα δυο είν΄ η νύφη κι ο γαμπρός και τ΄ άλλο η κουμπάρα.
Τρία γαρύφαλλα ανοιχτά μες΄ σ΄ ασημένιο τάσι ,
τ΄ αντρόγυνο που θα γενεί, να ζήσει να γεράσει.
Η φράση , καρσί στην τραμουντάνα, δεν είναι τυχαία. Όπως ένα καράβι απέναντι στον δυνατό, βόρειο άνεμο, χρειάζεται ενωμένο πλήρωμα, και καλό καπετάνιο, έτσι και ο γάμος θέλει επικοινωνία και ενωμένο αγώνα, απέναντι σε αντίξοες συνθήκες, για να πάει μπροστά, και να πετύχει.
*Καρσί = αντίκρυ, απέναντι
Το κλεφτοψώμι
Την συνταγή, για το κλεφτοψώμι, μου την έδωσε η κυρά Ζωτίνα, στα Λύχνα, Λήμνου.
Όσες ζυμώνουν μπορούν να βάλουν προζύμι ή μαγιά νωπή. Εύκολα, όμως, γίνεται και με την μαγιά σε φακελάκια, των 9 gram., το καθένα.
ΥΛΙΚΑ
1 ΚΙΛΟ + 200 ΓΡΑΜ. ΑΛΕΥΡΙ
3 ΦΑΚΕΛΑΚΙΑ ΜΑΓΙΑ ΞΕΡΗ, 1 ΚΟΥΠΑ ΖΑΧΑΡΗ
1 / 2 ΚΟΥΠΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ, 1 ΚΟΥΤΑΛΑΚΙ ΑΛΑΤΙ
2 ΚΟΥΤΑΛΙΕΣ ΚΑΝΕΛΑ Ή 1 ΚΟΥΤΑΛΑΚΙ ΜΑΣΤΙΧΑ ΚΟΠΑΝΙΣΜΕΝΗ ή και τα δυο μαζί.
2 ΚΟΥΠΕΣ ΜΕΛΙ, 2 ΚΟΥΠΕΣ ΧΛΙΑΡΟ ΝΕΡΟ Ή ΟΣΟ ΠΑΡΕΙ
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Βάζουμε σε λεκάνη το ένα κιλό αλεύρι με το αλάτι. Ανοίγουμε στο κέντρο ένα βαθούλωμα και βάζουμε την ζάχαρη με την μαγιά. Ρίχνουμε 4-5 κουταλιές νερό χλιαρό κι το αφήνουμε 10 λεπτά, σε ζεστό περιβάλλον, να αφρίσει η μαγιά.
Τότε ρίχνουμε το λάδι, τα μυρωδικά και λίγο λίγο το νερό, δεν θα το πάρει όλο. Ζυμώνουμε καλά, όπως το ψωμί.
Κάνουμε το ζυμάρι μια μπάλα, το χαράζουμε , το πασπαλίζουμε με λίγο από το υπόλοιπο αλεύρι και το σκεπάζουμε να φουσκώσει. Περίπου σε μια ώρα, όταν έχει διπλασιασθεί σε όγκο, το ξεφουσκώνουμε, πιέζοντάς το. Αν κολλάει, προσθέτουμε λίγο αλεύρι από τα 200 γραμ που έχουμε στην άκρη.
Το κάνουμε ένα μακρύ χοντρό κορδόνι και το τυλίγουμε σε κύκλο, ή σαν καρβέλι. Το τοποθετούμε μέσα σε λαδωμένο ταψί Νο 36-40.
Το σκεπάζουμε και το αφήνουμε να ξαναφουσκώσει.
Το ψήνουμε στους 200 βαθμούς 15 λεπτά και στους 180 κατόπιν, μέχρι να συμπληρωθεί, περίπου, μια ώρα.
Όταν πάρει χρυσό χρώμα και χτυπώντας το, με την ανάποδη της παλάμης μας, από το κάτω μέρος, κάνει ένα κούφιο ήχο, είναι έτοιμο.
Το βγάζουμε, πάνω σε σχάρα, αραιώνουμε 4-5 κουταλιές μέλι, με δυο κουταλιές ζεστό νερό και αλείφουμε την επιφάνεια να γυαλίσει.
Είναι ένα μυρωδάτο ψωμί, μεταξύ ψωμιού και τσουρεκιού. Δεν είναι πολύ γλυκό, οπότε μπορούμε να το φτιάξουμε και σε οποιαδήποτε στιγμή, αντί για κέικ, κυρίως τον χειμώνα με το τσάι.
Σημ. Αν προτιμήσουμε μίξερ πάγκου, θα γίνει πιο εύκολα, ζυμώνοντάς το με τον γάντζο, για τις ζύμες, με τις ίδιες οδηγίες.