Μελομακάρονα, κουραμπιέδες, αετουδάκια, ισλί, σκαλτσούνια
Όταν λέμε ότι αυτό το γλυκό, το φτιάχνουμε γι αυτήν την εορτή, θυμάμαι ένα χρονογράφημα του αείμνηστου Δημήτρη Ψαθά.
Συνάντησε, λέει, έναν φίλο του, που κρατούσε μια γαλοπούλα, για τα Χριστούγεννα. Τον ρώτησε τότε, τι σχέση έχει ο Χριστός με την γαλοπούλα;
Ο φίλος του, του απάντησε με μια ερώτηση: Θυμάσαι πότε γεννήθηκε ο Σωκράτης;
– Ψαθάς: Όχι
-Ε, του λέει ο φίλος του, αν είχαν θεσπίσει κάποιο φαγητό, για εκείνη την μέρα, θα το θυμόσουν.
Σε όλον τον κόσμο , βρίσκομαι παραδοσιακά γλυκά, συνυφασμένα με κάποια εορτή . Έτσι, επειδή, κάπως, πρέπει να συνδυάσουν το γέμισμα με καρύδι στα μελομακάρονα με τον Χριστό, λένε ότι συμβολίζει τον Χριστό στα σπάργανα. Μερικά από αυτά, τα παραδοσιακά γλυκά και φαγητά, θα εξετάσουμε, αρχής γενομένης από τα μελομακάρονα.
Τα μελομακάρονα , τα έφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας . Κουβαλούσαν τις συνταγές ,μαζί με όλες τις μνήμες και τα κειμήλια της ζωής, που άφηναν πίσω τους.
Στην Αρχαία Ελλάδα, ήταν μεταξύ των μελιπήκτων γλυκισμάτων . Ήταν ζυμώματα με σιμιγδάλι, μέλι , λίπος, γάλα και ξηρούς καρπούς, που εκτός από επιδόρπια, ήταν και είναι, σύμβολα γονιμότητας και ευζωίας. Αποτελούσαν, μαζί με τους άρτους, μέρος των προσφορών στους Θεούς, σε όλες της φάσης της ζωής του ανθρώπου, από τη γέννηση ως το θάνατο.
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας και στις μέρες μας, προσφέρουν στους νεόνυμφους μέλι με καρύδια.
Γίνονται σε πολλές παραλλαγές. Με σκέτο αλεύρι, με σιμιγδάλι ή ανάμικτα, πολύ ή λίγο σιροπιασμένα, σκέτα ή γεμιστά, σιροπιασμένα με ζάχαρη ή μέλι, προσφέρονται για όλα τα γούστα.
Αυτό , όμως, που κυριαρχεί, εκτός από το μέλι και το καλό ελαιόλαδο, είναι τα αρώματα των μπαχαρικών. Τα αρώματα της μνήμης: Κανέλα, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο ,πιπερόριζα ή τζιρτζιφίλι, που έλεγε η γιαγιά μου το ginger, που χρησιμοποιούσαν στη Σμύρνη, και που το χρησιμοποιούν σήμερα, περισσότερο, σε άλλες χώρες.
Στη Σμύρνη, τα ονόμαζαν φοινίκια, λόγω του σχήματος που μοιάζει με τον καρπό του φοινικόδεντρου, τον οποίο στην Ελλάδα τον λέμε χουρμά. Αν και ορισμένοι, φοινίκια λένε τα αμέλωτα.
Στην Σμύρνη, στα νηστίσιμα γλυκά, χρησιμοποιούσαν σησαμέλαιο, σαμόλαδο, όπως το έλεγε η γιαγιά Παρή.
Τα μελομακάρονα, είναι από την παιδική μου ηλικία, μέχρι σήμερα, ένα από τα αγαπημένα μου γλυκά. Μου άρεσαν, πολύ πολύ σιροπιασμένα και ιδιαίτερα τα λειωμένα σχεδόν, που έμεναν στο κάτω μέρος της πιατέλας.
Ηλεκτρικές κουζίνες δεν διέθεταν, τότε, τα περισσότερα σπίτια. Έστελνε η μαμά τα παιδιά και έπαιρναν από το φούρνο λαμαρίνες, μαύρες, μεγάλες, σαν αυτές που ψήνουν οι φούρνοι και σήμερα, τα σουσαμένια κουλούρια. Έφτιαχναν τα γλυκά και τα πήγαιναν οι μεγαλύτεροι στο φούρνο. Είχαν μαζί και μια λεκάνη ζυμώματος. Περίμεναν να ψηθούν, τα άδειαζαν στη λεκάνη και άφηναν στο φούρναρη το ταψί του, με μερικά μελομακάρονα ή ότι άλλο γλυκό έκαναν, όπως κουραμπιέδες ή αμυγδαλωτά, με το κερασάκι στο κέντρο. Όταν τα έφερναν στο σπίτι τα μέλωναν και γέμιζαν οι γειτονιές σμυρναίικες μυρωδιές.
Ας φτιάξουμε, έστω και λίγα, στο σπίτι, γιατί τα έτοιμα, όσο καλά κι αν είναι , δεν σκορπίζουν τα αρώματα της μνήμης και της αγάπης.