Μυθολογικές Νύμφες και αλληγορικές έννοιες.

Σκεφτήκατε ποτέ γιατί όλα τα Πανεπιστήμια και μεγάλοι λόγιοι,ακόμα και ψυχολόγοι, όχι μόνο ο Φρόιντ, ασχολούνται με τα βαθύτερα νοήματα και την φιλοσοφία της Ελληνικής μυθολογίας, των τραγικών μας ποιητών και του Ομήρου; Μου έκανε εντύπωση μια παρατήρηση του Richard Buxton ¹: «Πώς θα πούμε», λέει, «ελαφρά τη καρδία ότι οι σημερινοί Έλληνες δεν έχουν συνέχεια από την αρχαία Ελλάδα λόγω της μακραίωνης Οθωμανικής κατοχής τους, όταν και τις Ναϊάδες/ Νηρηίδες τις αποκαλούν νεράιδες στην λαογραφία τους;»
Εδώ θα προσθέσω ότι οι μικρασιάτες Έλληνες το 1922 έφεραν μαζί τους όλον τον Ιωνικό πολιτισμό και τα ήθη και έθιμα που είχαν διατηρήσει λόγω του ότι ζούσαν και με πολλούς ξένους, όπως συμβαίνει σήμερα και με τον απόδημο ελληνισμό.
Ας ξεκινήσουμε με τις μυθολογικές Νύμφες.

Οι νύμφες

Στην Ελληνική μυθολογία οι Νύμφες περιγράφονται ως νεαρές γυναίκες που κατοικούν στην ύπαιθρο.και γενικά αναφέρονται ως Νηιάδες ή Ναϊάδες. Προέρχονται από την ένωση κάποιου θεού με θνητή. Δεν είναι αθάνατες αλλά ζούν πολλά χρόνια.
Ο Όμηρος στην Οδύσσεια Ραψωδία ν 100 και 345-356 αναφέρει την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Όταν ο Οδυσσέας ξύπνησε στην ακρογιαλιά όπου οι Φαίακες τον είχαν αποθέσει, ενώ κοιμόταν ακόμα, δεν γνώρισε τον τόπο του. Τότε η προστάτιδά του θεά Αθηνά τον βεβαίωσε ότι πραγματικά βρισκόταν στην Ιθάκη, στο απάνεμο λιμάνι τού Φόρκυνα. Του έδειξε και τα πολύτιμα δώρα που ο Αλκίνοος και οι Φαίακες τού είχαν προσφέρει, ακουμπισμένα κάτω από μια στενόφυλλη ελιά. Πιο κει η θεά του έδειξε το άντρο των Νυμφών “τανύφυλλος ἐλαίη· ἀγχόθι δ᾽ αὐτῆς ἄντρον ἐπήρατον ἠεροειδές, ἱρὸν νυμφάων αἳ νηϊάδες καλέονται· τοῦτο δέ τοι σπέος εὐρὺ κατηρεφές, ἔνθα σὺ πολλὰς ἔρδεσκες νύμφῃσι τεληέσσας ἑκατόμβας·”². Εκεί οι Νύμφες ύφαιναν πορφυρά σκουτιά και μέλισσες-ψυχές έμπαιναν κουβαλώντας το μέλι. Οι θνητοί με τις προσφορές τους έμπαιναν από το βορινό άνοιγμα τις σπηλιάς, ενώ από το νότιο άνοιγμα έμπαιναν μόνο οι θεοί.
Η σκαπάνη των αρχαιολόγων έφερε στο φως αντικείμενα που πιστοποιούν την λατρεία των Νυμφών μέσα σε σπήλαια.
Αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι η περιγραφή που δίνει ο Όμηρος για το σπήλαιο των Νυμφών ,έχει όλα τα χαρακτηριστικά του λιμνοσπήλαιου της λίμνης Μελισσάνης ,δύο χιλιόμετρα Β.Δ της Σάμης, και είναι μέχρι σήμερα επισκέψιμο και ονειρικό σε ομορφιά. Δεν είναι παράξενο ο Όμηρος να το είδε απέναντι από την Ιθάκη, δεδομένου ότι τα δυο νησιά βρίσκονται πολύ κοντά ή να υπήρξε παρόμοιο στην Ιθάκη. Ο γεωγραφικός χάρτης έχει αλλάξει πολύ από την εποχή εκείνη, λόγω σεισμών και άλλων φυσικών φαινομένων
Σήμερα δεν ονομάζουμε τις Νύμφες γενικά ως Ναϊάδες. Ο τόπος ή το περιβάλλον που ζούσαν οι νύμφες τις χαρακτηρίζει σε ιδιαίτερες ομάδες. Έτσι έχουμε τις Νύμφες των βουνών -Ορειάδες-, τις νύμφες των πηγών και των τρεχούμενων νερών-Ναϊάδες-, τις νύμφες των δασών, – Δρυάδες και Αμαδρυάδες, καθώς και νύμφες των θαλασσών όπως οι Αλκυονίδες
Η Μελία-μελιάδες-αγριοπασχαλιά την λέμε σήμερα γιατί ανοίγει τα μωβ άνθη της την εποχή του Πάσχα- είναι η αρχαιότερη από τις Νύμφες.Γεννήθηκε στην μάχη του Δία εναντίον του Ουρανού, κατά τον Ησίοδο ³..Ο Δίας έκοψε τα γεννητικά όργανα του Ουρανού κι από μια σταγόνα αίματος που έπεσε στην γη-θεά Γαία-, γεννήθηκε η Μελία.
Ένα κομμάτι όμως έπεσε στην θάλασσα κι από τον αφρό που δημιουργήθηκε γεννήθηκε η θεά Αφροδίτη, χωρίς την μεσολάβηση θηλυκού στοιχείου.Μπορούμε όμως να τις αποκαλούμε όλες Νύμφες,εκτός από την Αφροδίτη φυσικά.
Οι Νύμφες ερωτοτροπούσαν με τον Ερμή, τον Πάνα, και τους Σάτυρους, αλλά και με Θεούς ή ήρωες. Αλληγορική έννοια για την γονιμότητα. Το ερωτικό στοιχείο τις συνδέει και με τα κορίτσια νύμφες τα οποία πριν τον γάμο τους και μετά τον τοκετό πρόσφεραν αναίμακτες θυσίες στις Νύμφες

Δρυάδες και Αμαδρυάδες

Ας ασχοληθούμε τώρα με τις Δρυάδες και Αμαδρυάδες.
Κάποιοι ερευνητές θεωρούν τις Δρυάδες αθάνατες σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Νύμφες. Πιθανόν επειδή ζουν ελεύθερες στο δάσος το οποίο αναγεννάται και διαιωνίζεται.Συμφωνούν όλοι όμως ότι ζουν πολλά χρόνια
Κάθε δένδρο όμως έχει μέσα του και μια ψυχή που γεννιέται και παθαίνει όταν μαραθεί το δέντρο φυσιολογικά, μετά από πολλά χρόνια. Η ψυχή αυτή είναι η Αμαδρυάς, άμα-δρυάς-, δηλαδή συγχρόνως με την δρυ την γνωστή μας βελανιδιά. Όταν όμως κάποιος θνητός, εσκεμμένα, καταστρέψει ένα ή περισσότερα δένδρα, τότε οι Αμαδρυάδες το εγκαταλείπουν και πηγαίνουν σε άλλο δένδρο ή γυρνούν ελεύθερες στο δάσος αναζητώντας ευκαιρία να τιμωρήσουν τον ένοχο.

… Στο σήμερα

Πώς συμβαίνει αυτό σήμερα; Ας πάρουμε παράδειγμα τις πυρκαγιές ή και εμπρησμούς που κατέστρεψαν εκατοντάδες στρέμματα δασών αυτό το καλοκαίρι στην Ελλάδα. Τι θα γίνει όταν αρχίσουν οι καταιγίδες και οι πλημμύρες τον χειμώνα; Φυσιολογικά θα παρασύρουν τόνους λάσπης από την καμμένη γη και στο ορμητικό πέρασμά τους θα καταστρέψουν σπίτια και ζωές ανθρώπων.Κάηκαν στρέμματα ελαιοδέντρων και οικόσιτα ζώα, εκτός από την πανίδα και χλωρίδα των δασών. Αυτή είναι η τιμωρία μας.
Τώρα θα μου πείτε μήπως είναι αυθαίρετο το συμπέρασμα, και είμαστε όλοι ένοχοι; Έχουμε παραδείγματα από την αρχαιότητα;
Βεβαίως έχουμε.Θα σας αναφέρω το παράδειγμα του Ερυσίχθονα, σύμφωνα με τους ύμνους του Καλλίμαχου ⁴. Ερυσίχθων σημαίνει-αυτός που πληγώνει την γη- άνθρωπος σκληρός και ασεβής, γιος του Μυρμιδόνα ή του Τρίοπα και εγγονός του Ποσειδώνα.
Μια μέρα ο Ερυσίχθονας πήρε είκοσι δούλους του δυνατούς και με το τσεκούρι του πήγε να κόψει δέντρα στο άλσος που έβρισκε ευχαρίστηση η Δήμητρα και ήταν αφιερωμένο σε αυτήν.Επομένως γνώριζε ότι αυτό ήταν ιεροσυλία. Ήθελε όμως να κόψει ξύλα για να φτιάξει στέγη σε μεγάλη αίθουσα του σπιτιού του όπου θα διασκέδαζε με τους φίλους του.
Ανάμεσα στα δέντρα ήταν και μια πανύψηλη λεύκα, αγαπημένη της θεάς, και γύρω της χόρευαν νύμφες. Με την πρώτη τσεκουριά το δένδρο έβγαλε κραυγές μεγάλες.
Αισθάνθηκε η θεά ότι το δέντρο της υποφέρει και πήρε την μορφή της ιέρειάς της Νικίππης, που οι πολίτες την είχαν ορίσει, οπότε το γνώριζε αυτό ο Ερυσίχθονας. Η Νικίππη προσπαθούσε να τον συνετίσει με γλυκά λόγια , να σταματήσει το ιερόσυλο έργο του και να διώξει τους δούλους. Ο ιερόσυλος τότε έστρεψε το τσεκούρι του με απειλές εναντίον της. Θυμωμένη η Δήμητρα πήρε την πραγματική της μορφή. Πανικόβλητοι έτρεξαν μακριά η δούλοι βλέποντας την πανώρια θεά που το κεφάλι της άγγιζε τον ουρανό.
Η Δήμητρα τους έκρινε ως αθώους εκτελεστές εντολών. Τον Ερυσίχθονα όμως τον τιμώρησε με ασίγαστη πείνα.
Ο Ερυσίχθονας έτρωγε ό,τι έβρισκε μπροστά του. Έφαγε τα βόδια, τα άλογα, το βόδι που η μητέρα του έτρεφε για να θυσιάσει στην θεά Εστία, ακόμα και την γάτα του σπιτιού. Η πείνα του εσίγασε μαζί με το τέλος του, όταν έφαγε τις ίδιες τις σάρκες του.
Πώς αυτό είναι παράδειγμα για μας σήμερα; Ήδη από τις αρχές του παρόντος έτους ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας ⁵ ανακοίνωσε την μειωμένη παραγωγή και έλλειψη ελαιολάδου, λόγω του κορωνοϊού το 2020 κι αυτό συνεπάγεται αύξηση της τιμής του. Στην Ελλάδα, την τρίτη παραγωγική χώρα ελαιολάδου μετά την Ισπανία και την Ιταλία, είχαμε επίσης μειωμένη παραγωγή. Οι εξαγωγές είναι υπολογίσιμες δεδομένου ότι το 80% του ελαιολάδου μας είναι παρθένο σε σύγκριση μόνο με το 40% των άλλων χωρών. Φαντάζεστε τώρα με τις πυρκαγιές τι πλήγμα είναι αυτό;
Επίσης σαν τον Ερυσίχθονα πληγώσαμε την γη με την αποψίλωση των δασών. Γυμνώσαμε καταπράσινους λόφους και χτίσαμε μέχρι την κορυφή τους. Προσθέστε την μείωση του οξυγόνου σε αυτή του 28% παγκοσμίως λόγω των πυρκαγιών του Αμαζονίου, και θα δείτε την πείνα μας σε οξυγόνο. Κλείσαμε ρέματα για να μεγαλώσουμε το οικόπεδό μας. Οι βιομηχανίες και τα φυτοφάρμακα έχουν μολύνει τα νερά των ποταμών και των υπογείων ρευμάτων νερού.
Ναι , αν φταίει ο κρατικός μηχανισμός και επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί , έχουμε κι εμείς ένα μέρος ευθύνης για την μη τήρηση των Νόμων. Έτσι φτάσαμε στην σημερινή κλιματική αλλαγή με ολέθρια αποτελέσματα. Φτάσαμε στην “πείνα του οξυγόνου” και την έλλειψη τροφίμων και συνεχείς ανατιμήσεις που οδηγούν στην φτωχοποίηση και πείνα, ακόμα και στα εύπορα κράτη.
Ας αναλογιστεί ο καθένας μας τις ευθύνες του, μήπως σταματήσει αυτή η δύσκολη κατάσταση που βιώνουμε. Πρέπει επιτέλους ο άνθρωπος να πάψει να σκέφτεται εγωιστικά ότι είναι πάνω από την φύση. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη την φύση και όχι η φύση τον άνθρωπο.